Güneş Saatleri

 İnsanlar yüzyılllar boyunca zamanı saptamak için güneş saatlerinden faydalanmıştır. Güneş saatleri, 16. yüzyılda mekanik saatlerin kullanılmaya başlanması nedeni ile gitgide önemlerini kaybetseler de günümüzde eğitim, dekoratif ve hobi amaçlı olarak işlevlerini devam ettirmektedir.
Güneş saatleri hakkındaki bu kitabın yazılması fikri ilk olarak Hacettepe Üniversitesi tarafından desteklenen ve Fizik Mühendisliği, Sanat Tarihi, Hey­kel, İç Mimari ve Çevre Tasarımı bölümlerince ortak olarak yürütülen "Ana- doludaki Güneş Saatlerinin İncelenmesi, Sınıflandırılması ve Örnek Güneş Saatleri ile Üniversitemizde Bir Sergi Oluşturulması" başlıklı projenin haya­ta geçirilmesi ile ortaya çıkmıştır. Proje çerçevesinde kaynak araştırması ya­parken, güneş saatleri hakkında Türkçe kaynakların yok denecek kadar az olduğunu gözlemledim. İnternette ülkelerinin güneş saatleri ile ilgili tarihsel miraslarını dekoratif ve kültürel amaçlarla yaşatan sınırsız sayıdaki yabancı site ve fan klübüne karşılık en az bu ülkeler kadar hatta daha zengin bir tari­hi olan ve bünyesinde çeşitli dönemlere ait çok sayıda güneş saati bulundu­ran ülkemizin bu konudaki eksikliği beni düşündürdü. Sonrasında H.Ü Fi­zik Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin öğrenimlerinin 4. yılında almakta oldukları "İleri Fizik Proje Laboratuvarı" dersi kapsamında "Bir Güneş Saa­ti Tasarımı ve Yapımı" isimli projeyi seçen öğrencilerin aktardıkları benzer gözlemler fikrimi pekiştirdi.
Bu kitap şu şekilde düzenlenmiştir; güneş saatleri hakkında kısa bir ta­rihçenin ve özet bir bilginin verildiği 1.Bölüm (Giriş)'den sonra 2.Bölüm güneş saatlerinin anlaşılması için gerekli bazı coğrafi ve astronomik kav­ramlara ayrılmıştır. 3.Bölümde zaman ve saat çeşitleri verilmiş, 4.Bölüm ise güneş saatleri hakkında bilinmesi gereken terimler ve parçalara ayrılmıştır. 5.Bölümde bazı popüler güneş saatleri tanıtılmış ve bu saatlerde saat çizgi­lerinin basit bir şekilde nasıl bulunacağı matematiksel olarak açıklanmıştır. 6. ve son bölümde ise yatay bir güneş saatinde eğim çizgilerinin nasıl çizileceği anlatılmıştır.
Bu kitap basit trigonometrik bağıntıları bilen, Dünya'nın hareketi ve Güneş hakkındaki coğrafi bilgilerini hatırlayan veya hatırlamak isteyen ve bu şekilde 4 bir güneş saati tasarlamak isteyen herkese önerilir. Kitabın ülkemizde güneş saatleri konusundaki boşluğu dolduracağını ummaktayım.
Son olarak bu kitabın yazılmasında emeği geçen, düzenlenmesi sırasında bana fikirleri ile yardım eden Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği Bölümü öğrencisi Melis Bilgiç'e teşekkür ederim.