Koruma Biyolojisi

Kamuoyunun doğaya ve çevreye yıllarca gösterdiği ilginin ardından, Birleşmiş Milletler, 2010 yılını, Ulusla­ rarası Biyoçeşitlilik Yılı ilan etmiş ve korumaya dünya çapında dikkat çekmiştir. Kamuoyu bu mesajı önemsemiş ve politika liderlerinden, bu konuyla ilgili değişiklikleri sağlamalarını istemektedir. Koruma biyolojisi, canlılar dünyasını, onun biyolojik çeşitliliğini (kısaca biyoçeşitliliğini) inceleyen ve korumayı ele alan bir bilim dalıdır.
Biyolojik çeşitliliğin kaybının üzerinde duran temel bir disiplin olarak, son 35 yılda gelişmiştir. Amfibi türlerinin üçte birinin tamamen yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olmalarından da anlaşılacağı gibi, biyoçeşitliliğe yönelik tehditler tümüyle gerçektir. Aynı zamanda, kapsamlı koruma çabalarının ardından, dünyanın çoğu yerinde deniz kaplumbağası populasyonlarının artması, umutlu kalmamız gerektiğini göstermektedir. Bu kitapta açıklanan pek çok örnek yöneticilerin, bireylerin ve koruma kuruluşlarının, dünyayı doğa için daha iyi bir yer haline getirmek için, birlikte çalışabileceklerini göstermektedir.
Koruma biyolojisine olan ilginin patlayan artışını, Koruma Biyolojisi Derneği üyelerinin hızla çoğalması, pek çok süreli yayın ve bültende sergilenen entelektüel heyecan ile yeni basılan çok sayıda kitap ile hemen hemen her hafta çıkan ileri düzeydeki metinler göstermektedir. Uluslararası koruma kuruluşları, koruma konularını çok disiplinli bir yaklaşımla ele almak üzere kurulmuşlardır. Koruma ile ilgili konularda gerekli bilgileri temin etmek için bilgisunar ağı kaynağı olarak Yaşam Ansiklopedisi hazırlanmaktadır.
Üniversite öğrencileri, koruma biyolojisi derslerini hevesle almaya devam etmektedirler. Koruma Biyolojisi ki­ tabının daha önceki baskıları, bu konuda ayrıntılı ders kitabı olmuştur. (Dördüncü Baskısı yapılan Koruma Biyo­ lojisine Giriş kitabı, koruma biyolojisini temel düzeyde tanımak isteyenler için "hızlı" bir rehber olmaya devam etmektedir). Koruma Biyolojisi kitabının beşinci baskısı, doğrudan koruma biyolojisi alanının temel kavramlarını ve sorunlarını tanıtmaktadır. Bu kitap, daha öncekiler gibi, koruma biyolojisi derslerinde kaynak kitap, genel bi­ yoloji, ekoloji, yaban hayatı biyolojisi ve çevre politikası derslerinde yardımcı kitap olarak kullanılacak şekilde hazırlanmıştır. Kitabın, konuyla ilgili ayrıntılı temele ihtiyacı olan profesyoneller için detaylı bir rehber olması da amaçlanmıştır. Okurlar, güncellenmiş renkli görselleri ve fotoğrafları beğenebilirler ve bunlardan yararlanabilirler.
Metindeki temel konuların başlıkları, her bölümün girişindeki kenar kısımda, çalışma sırasında faydalanılması için verilmiştir.
Koruma Biyolojisi kitabının beşinci baskısı, heyecanı ve alandaki yeni gelişmeleri yansıtmaktadır. Kitapta, de­ niz koruma alanlarının genişletilme sistemi ile koruma ve küresel değişim arasındaki bağlantıların da dahil olduğu çok sayıda konu başlığıyla ilgili en son bilgilere değinilmiştir. Ayrıca, bu baskıdaki bir yenilik, metin için nitelikli uyarlama yönergeleri sağlayan Eğitmen Kaynak CD'sinin yer almasıdır. CD'de tüm şekillerin, fotoğrafların ve metinle bağlantılı tabloların elektronik sürümleri bulunmaktadır.
Uluslararası koruma biyolojisi yaklaşımını esas alarak, bu dalın mümkün olduğunca geniş kitlelere tanıtılma­ sının önemli olduğunu düşünüyorum. Marie Scavotto ve Sinauer Associates yayınevi çalışanlarının yardımlarıyla, 1995 yılında Almanca ve 1997 yılında Çince olan tercümelerle başlayan etkin bir çeviri programı düzenledim.
Materyali ulaşılabilir hale getirmenin en iyi yolunun, bölgeye ya da ülkeye özgü çevirilerin yapılması, yerli bilim insanlarına ortak yazarlar olarak yer vererek, ülkelerindeki ve bölgelerindeki çalışmaların, kendi okurlarını daha çok ilgilendiren örnekler ve görsel malzemeler ile desteklenmesi olduğunu anladım. Bunun sonunda, 12 yıl içinde, Koruma Biyolojisi kitabının Arapça, Macarca, Romence, Latin Amerika İspanyolcası; Koruma Biyolojisine Giriş ki­ tabının Brezilya Portekizcesi, Çince (iki baskı), Çekçe, Estonyaca, Madagaskar Fransızcası, Yunanca, Endonezyaca (iki baskı), İtalyanca, Japonca (iki baskı), Korece (iki baskı), Moğolca, Romence, Rusça, İspanyolca ve Vietnamca baskıları ortaya çıkmıştır. Koruma Biyolojisine Giriş'in Fransa, Güney Asya, Pakistan ve Çek Cumhuriyeti'nde, Ko­ ruma Biyolojisinin ise Türkiye'de çeviri baskıları hazırlanmaktadır. Bu çevirilerin, koruma biyolojisinin, küresel hedef taşıyan bir disiplin olarak gelişmesine yardımcı olmasını ümit ediyorum. Bu çevirilerdeki örnekler, İngilizce baskılarda da yer almaktadırlar ve böylece sunumun zenginleşmesini sağlamaktadırlar.
Bu kitabın okuyucularının, türlerin ve ekosistemlerin karşı karşıya kaldıkları yok olma tehlikesiyle ilgili daha fazlasını ortaya çıkarmayı ve bunu durdurmak için nasıl harekete geçebileceklerini araştırmayı istemelerini umu­ yorum. Okuyucuları, bu alanın etkin ruhunu kalplerinde taşımaları için yüreklendiriyorum (yardım edilebilecek kuruluşları ve bilgi kaynaklarını bulmak için Ek'e bakınız). Okuyucular hedef, yöntem ve koruma biyolojisinin önemi konusunda daha çok takdir kazanırlarsa, günlük yaşantılarında bir farklılık yaratmak için harekete geçer­lerse, bu kitap amacına ulaşmış olacaktır.
Koruma Biyolojisi diğer bilim dallarından çok farklı bir niteliğe sahiptir. Bu bilim dalı insanlık için bir anlamda öz-savunma bilimi diye de tanımlanabilir. Çünkü yok olmaya doğru sürüklenen yaşamın ve bu yaşamın bir parçası olan insan türünün, varlığını sürdürebilme mücadelesinin bilimidir.Bu kitap, biyoçeşitliliğin yeryüzü ölçeğinde örneklerle tanımını, bu çeşitliliğin özgün değerini, insanlık için önemini, nasıl yok edildiğini ve yok edilmekte olduğunu ayrıntılı olarak anlatmakta. Canlılığın birey, populasyon, tür ve yaşambirliği düzeyinde nitelikleri, doğal ortamlarda özgün devinimi, tehdit altındaki yaşam ortamları ve korunması için neler yapılabileceği örneklerle açıklanmakta.
Yazar bu eserini, toplumun her kesimini düşünerek, empati dolu bir üslupla yazıyor: Bir ekonomist gözüyle doğada tahribata yol açan her çalışmanın parasal değerini, bir siyasetçi yaklaşımıyla toplumun karar mekanizma­ larını ve toplumsal tepkileri, tahribatın yapıldığı yörede yaşayan yerli halktan biri gibi davranarak, oradaki doğal düzenin yöre halkının yaşamının ayrılmaz bir parçası olduğunu, bir doğa eylemcisi kaygısıyla mutlak korumanın gerekçelerini... onların her biri gibi, bizzat yaşamış ya da yaşamaktaymış gibi içtenlikle anlatıyor.
Yazar, yazım tekniği bakımından alışılmışın dışına çıkarak, çok özel 28 ayrı örneği, "Okuma Parçası" adı altında anlatmış. Bölümlerin sonunda anlamayı kolaylaştırmak için "Özet" ve "Tartışma Konulan" vermiş. Her bölüme ilişkin bazı özel kaynakları "Önerilen Kaynaklar" başlığı alfanda verip, bu kaynaklar hakkında özet açıklamalar yapmış.
Bu kitap alfa ayrı üniversiteden bitki sistematiği, vejetasyon, orman ekolojisi, hidrobiyoloji, ornitoloji, populas­ yon biyolojisi, uygulamalı biyoloji, arkeobotanik, palinoloji ve biyoçeşitlilik edebiyatı çalışan on iki akademisyen tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Sayısız medeniyetlerin doğup geliştiği, doğa tahribinin binlerce yıldan beri süre­ geldiği Anadolu'da, günümüz Türkiye gerçekliğinde, kitabın önemli bir boşluğu dolduracağına inanıyoruz.
Bu kitabın Türkçeye çevirisini telif ücreti almaksızın kabul eden Sinauer Yaymevi'ne ve işlemleri hızla gerçek­ leştiren Marie Scavotto'ya teşekkür ederiz.Kitabın Hacettepe Üniversitesi yayınları olarak basılmasını sağlayan rektörümüz Prof. Dr. A. Murat Tuncer'e, teşekkür ederiz.Çeviri sırasında yaşayan Türkçe'nin kullanılmasına özen gösterilirken, dilimizin zengin birikimiyle kavram oluşturma yeteneği de dikkate alınmış, olabildiğince duru bir anlatım, akıcı bir yazım uygulanmıştır.Konu anlatımı, resim ve çok sayıda özgün çizimle desteklenmiş bu eseri, yeryüzünde uygarlığa beşik olmuş yerlerden biri olan ülkemiz insanına, Türkçe olarak sunmanın mutluluğu ve heyecanı içindeyiz.